Patron

Nasz patron doktor Henryk Jordan

Historia Henryka Jordana to żywot, zaprawdę poczciwego człowieka…
Dał on z Siebie nauce, miastu, krajowi – wszystko; oddał rodakom – już za życia – co posiadał.
Pochodził ze zubożałej szlacheckiej rodziny z Zakliczyna. Był synem Bonifacego Jordana i Salomei z Wędrychowskich Jordanowej. Ojciec jego zarabiał dawaniem korepetycji, matka natomiast prowadziła dom.

Wykształcenie gimnazjalne zdobył w Tarnopolu (pierwsze cztery klasy) i Tarnowie. W 1861 roku brał udział w narodowych manifestacjach, za co groziło mu relegowanie ze szkoły, więc w 1862 wyjechał za granicę do Triestu, a rok później złożył egzamin dojrzałości w języku włoskim (został wyróżniony). Zaczął studia medyczne w Wiedniu. Od roku 1863 kontynuował naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Studia zakończył w 1867 egzaminem ścisłym, nie przystąpił jednak do egzaminu dyplomowego z powodu zapalenia opłucnej. Wyjechał do Berlina, a stamtąd do Nowego Jorku. W Stanach Zjednoczonych po raz pierwszy zetknął się z gimnastyką szwedzką dla młodych kobiet i dziewcząt (system Lingów), która stała się jego pasją.

W USA rozpoczął praktykę położniczą i ginekologiczną, otworzył też szkołę położnych. Po powrocie do Europy prowadził praktykę w Anglii i Niemczech.
Wrócił do Polski i w 1870 roku otrzymał dyplom doktora medycyny. Zdobył uznanie jako lekarz ginekologii, specjalista położnik. Oprócz praktyki lekarskiej prowadził zajęcia dydaktyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był przez rok dziekanem na Wydziale Lekarskim UJ.

Henryk Jordan był wielkim społecznikiem o wszechstronnych zainteresowaniach. Pełnił wiele funkcji społecznych. Od 1895 do 1901 był posłem miasta Krakowa na Sejm Krajowy, ponadto był przedstawicielem Krakowskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Towarzystwa Lekarskiego oraz Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych. Dzięki działaniom Jordana wprowadzono w szkołach obowiązkowe lekcje gimnastyki (zwanej później kulturą fizyczną czy wychowaniem fizycznym) oraz opiekę lekarską.
Największym i najbardziej zapisanym w historii dziełem Jordana było założenie na krakowskich Błoniach (na wzór amerykański) w 1889 pierwszego w Europie publicznego ogrodu zabaw i gier ruchowych dla dzieci do lat 15. W ogrodzie tym mieściły się rozmaite urządzenia sportowe: basen, 12 boisk – każde o innym przeznaczeniu, ścieżki zdrowia i wiele innych. W ogrodzie Jordana można było ćwiczyć lekkoatletykę i gimnastykę.

W parku znajdowały się także sale do zajęć w razie niepogody, prysznice, szatnie, magazyny, a od roku 1906 warsztaty do prac ręcznych i poletka doświadczalne. Była również „Mleczarnia” służąca dożywianiu dzieci.

Wszystkie zajęcia poprawiające rozwój psychomotoryczny dla określonych grup wiekowych były prowadzone przez lekarzy.

Henryk Jordan stawiał sobie za cel: „Dawać zdrowie i radość poprzez gry w słońcu i na powietrzu”.

Twierdził że: „Ciągle być poważnym i nieustannie pracować żaden człowiek nie zdoła. Zmęczone ciało wymaga odpoczynku, znużony umysł wymaga wytchnienia, a dusza pragnie wesołości, tego nastroju, który życie milszym nam czyni”.
Słowa, które nie straciły swej aktualności; słowa, o których powinno się zawsze pamiętać, szczególnie w odniesieniu do dzieci i młodzieży.

Wybór patrona naszej szkoły dokonał się poprzez te słowa. Wybraliśmy człowieka, którego życie i dorobek twórczy służyły dzieciom i młodzieży. Aktualnie zaś stanowią drogowskaz działania, doskonalenia wewnętrznego, kształtowania postaw oczekiwanych w dzisiejszej rzeczywistości.
Henryk Jordan to lekarz, pedagog i wielki społecznik. Całe życie poświęcił sprawom bardzo poważnym, nad którymi każdy myślący człowiek, a przede wszystkim ci, którym nad innymi piecza jest powierzona, dobrze się zastanowić i rozważyć winni.” (H. Jordan)

Bez względu na czasy, w których działał i wychowywał, wpajał zaufanie do wartości cennych również dzisiaj. Uczył, jak żyć, uczył pasji poznawania i kształtowania samego siebie. Te wartości doktor przekazywał wielu pokoleniom dzieci i młodzieży i my chcielibyśmy je podchwycić, bo są potrzebne w codziennym życiu.
Henryk Jordan nie żyje, ale żyją jego dzieła.
Żyją jego idee pedagogiczne i pionierskie idee w dziedzinie wychowania fizycznego.
Jego nazwisko związane jest również w sposób trwały ze współczesnymi czasami poprzez tereny zabaw dla dzieci nazwanych jego imieniem.
Dzisiejsze ogrody jordanowskie przeznaczone dla dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym wieku szkolnym odbiegają od Parku Jordana. Wyrażają jednak i kontynuują myśli i idee wychowawcze swego twórcy, są głęboko wrośnięte w polską tradycję i kulturę narodową. Wzorowym ogrodem jordanowskim jest Park Jordana w Krakowie
Koncepcja ogrodu zabaw Jordana zdobyła wielkie uznanie nie tylko w Polsce. Zgodnie z hasłem, które szerzył dr Jordan – o wychowaniu zdrowego pokolenia Polaków – zaczęto otwierać Ogrody Jordanowskie w innych miastach: Warszawie, Płocku, Kaliszu, Lublinie. W 1928 powstało Towarzystwo Ogrodów Jordanowskich, które propagowało i wspierało zakładanie tego typu obiektów rekreacyjno-sportowych dla dzieci.

Przypomnijmy sobie…
Dr Henryk Jordan szybko zdobył dyplom doktora medycyny. Niestety, jego jedyny syn zmarł w wieku sześciu lat. Być może to właśnie stało się przyczyną tego, że Henryk Jordan oddawał się ze szczególną pasją sprawom zdrowia młodzieży. Jego pomysł założenia w mieście parku dla ćwiczeń gimnastycznych i gier na wolnym powietrzu dla młodzieży natrafił początkowo na sprzeciwy w Radzie Miejskiej c.k. Stołecznego Miasta Krakowa. Konieczne były długie zabiegi i starania, żeby w końcu Dr Jordan otrzymał stosowne zezwolenie.

Park powstał częściowo z funduszy własnych Dr Jordana, według planów Bolesława Małeckiego, na przyległych do krakowskich Błoń pastwiskach, które w roku 1887 były terenem Krajowej Wystawy Rolniczo – Przemysłowej. Wykorzystano kilka pawilonów po tej wystawie. W głównej swej części, park składał się z labiryntu szpalerów grabowych, ozdobionych 45 marmurowymi popiersiami sławnych Polaków, dłuta Alfreda Dauna i Michała Korpala.
Uroczyste otwarcie parku nastąpiło w 1889 roku. Ten ogród był realizacją koncepcji wszechstronnego kształtowania młodzieży, łączącej wychowanie fizyczne z nauką i pracą, wartości duchowe z umiejętnością działania zespołowego.

W zajęciach w parku uczestniczyło dziennie około dwóch tysięcy osób. Wstęp był bezpłatny. Ćwiczącą młodzież dzielono na grupy, a funkcje instruktorów pełnili lekarze, studenci, nauczyciele ludowi. Początkowo dominowała gimnastyka na przyrządach, a potem na pierwsze miejsce wysunęła się piłka nożna. Były też oczywiście korty tenisowe, ślizgawka, nawet pływalnia, a w pawilonach różnego rodzaju zabawy.
Dr Jordan osobiście układał z przodownikami grup plany gier i zabaw, oraz wygłaszał w parku pogadanki z dziejów Polski pod pomnikami sławnych ludzi, które sam ufundował. Jako lekarz i radny miejski, oraz poseł z Krakowa do Sejmu Krajowego (od 1895 r.), prowadził batalię o sprawy, które dzisiaj są dla nas oczywiste. Wówczas jednak wzbudzały zdumienie i opory. Z inicjatywy Dr Jordana, który był profesorem na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, utworzono w 1895 roku przy Uniwersytecie dwuletnie kursy wychowania fizycznego, dzięki czemu szkoły krakowskie jako pierwsze na ziemiach polskich otrzymały kwalifikowanych nauczycieli gimnastyki. Wielokrotnie występował publicznie dowodząc znaczenia pauzy szkolnej. W 1899 roku na jego wniosek wprowadzono do szkół średnich instytucję lekarza szkolnego oraz obowiązkowe lekcje gimnastyki. Nawet zainstalowanie pryszniców w głównym pawilonie parku było na owe czasy dużą innowacją.

Podobne parki zaczęły wkrótce powstawać wzorem Krakowa w innych miastach: we Lwowie, Tarnopolu, Nowym Sączu, a nawet w Warszawie. Z czasem zaczęto je nazywać „ogrodami jordanowskimi.”

Zainteresowania zacnego doktora były bardzo szerokie. Oprócz tego, iż był wziętym i cenionym lekarzem, Dr Jordan interesował się muzyką. Przez kilka lat był prezesem Towarzystwa Muzycznego w Krakowie. Prowadził również szeroką działalność społeczną: w 1897 r. był inicjatorem Towarzystwa Budowy Tanich Mieszkań dla Robotników, które zbudowało na Krowodrzy kolonię parterowych domków dla kilkudziesięciu rodzin .
Dr Jordan propagował również zakładanie warsztatów rzemieślniczych i działek uprawnych. Proponowanej mu prezydentury miasta Krakowa jednak nie przyjął.
Chociaż z przekonań był konserwatystą, Profesor Jordan przyczynił się do pewnej rewolucji obyczajowej… W 1906 roku wypromował na polskim uniwersytecie pierwszą kobietę na doktora medycyny. Także i za to mu chwała. W rok później Profesor Doktor Henryk Jordan zmarł.
Park im. Dr Henryka Jordana, zrekonstruowany po dewastacji podczas okupacji niemieckiej, służy Krakowianom do dzisiaj, również, zgodnie z zamierzeniem jego Założyciela, jako miejsce gier i ćwiczeń dzieci.
W zdrowym ciele zdrowy duch !